Czy kiedykolwiek słyszałeś lub doświadczyłeś sytuacji, w której osoba została zignorowana lub pominięta w zespole, ponieważ uważano ją za mniej kompetentną ze względu na jej płeć lub wiek?
A może widziałeś, jak osoba innego koloru skóry była traktowana inaczej i miała większe szanse na awans, niż inni pracownicy?
To tylko parę przykładów uprzedzeń, z którymi każdy z nas zetknął się chociaż raz w miejscu pracy. Zatruwają atmosferę, tworzą zbiorowe poczucie niesprawiedliwości i frustrują przede wszystkim te osoby, których bezpośrednio dotykają. Uprzedzenia, w tym te nieświadome, i podejmowanie decyzji na ich podstawie są częścią naszej codzienności, która utrudnia nam budowanie inkluzywnego społeczeństwa i środowiska pracy.
A Ty jesteś gotów podjąć kroki, aby przyjrzeć się uprzedzeniom i zadbać o swoje miejsce pracy?
By móc zrozumieć, jak uprzedzenia wpływają na nasze życie i jakie reakcje oraz postępowanie mogą wywoływać w codziennych sytuacjach, zacznijmy od krótkiego wyjaśnienia.
Co to jest uprzedzenie?
Uprzedzenie to wrogie bądź negatywne nastawienie dotyczące wyróżniającej się grupy ludzi, oparte wyłącznie na ich przynależności do tej grupy lub kategorii np. rasy, płci, wieku czy orientacji seksualnej lub posiadanej cesze np. wielkości czy kolorze. Uprzedzenie do kogoś lub czegoś występuje wówczas, gdy jednostka podejmuje ocenę, wyraża negatywny osąd bez wcześniejszego doświadczenia z daną osobą czy zjawiskiem, najczęściej na podstawie fałszywych lub niekompletnych informacji. Uprzedzenia wynikają także z utrwalonych w danych społecznościach stereotypów.
I chociaż dużo częściej zdajemy sobie sprawę z istnienia uprzedzeń i ich wpływu na nasze kontakty międzyludzkie, to nadal zapominamy, jak uprzedzenia wpływają na organizacje, w których pracujemy.
Świadome vs nieświadome uprzedzenie
Uprzedzenia mogą przybierać różne formy, od subtelnych komunikatów, poprzez kierowanie się stereotypami aż po jawne akty dyskryminacji.
Świadome uprzedzenia to takie, z których zdajemy sobie sprawę i je wykorzystujemy. Często ukształtowane są przez normy społeczne, stereotypy lub osobiste doświadczenia. W rekrutacji do pracy uprzedzenia te mogą przejawiać się jako faworyzowanie ze względu na rasę, płeć, wiek lub inne cechy niezwiązane z kwalifikacjami kandydata. Ale co ciekawe, to także… przywileje, jak np. „ładnej osobie w życiu jest łatwiej” lub „co nie dopowiem to dowyglądam”.
Z kolei nieświadome uprzedzenia to automatyczne, zakorzenione w stereotypach kulturowych i społecznych osądy, które wpływają na podejmowanie decyzji bez świadomej wiedzy. Uprzedzenia te są często głęboko zakorzenione w stereotypach kulturowych i społecznych, co czyni je podstępnymi i trudnymi do zidentyfikowania.
Uprzedzenia nieświadome mogły być ukształtowane przez wcześniejsze doświadczenia lub zostały nam przekazane np. w dzieciństwie przez rodzinę czy otoczenie. Odzwierciedleniem uprzedzenia nieświadomego może być traktowanie osoby z niepełnosprawnością ruchową jako osobę z niepełnosprawnością słuchową lub umysłową, co objawiać się może głośnym komunikowaniem się z nią, traktowaniem jak dziecko lub udawaniem, że się jej nie widzi.
A w rekrutacji do pracy nieświadome uprzedzenia mogą prowadzić do niezamierzonego wykluczenia wykwalifikowanych kandydatów.
Uprzedzenia w praktyce
Kto głośno się przyzna, że kandydaci posiadających akcent obcego kraju, są pomijani lub zatrudniani na stanowiskach niższej rangi, mimo że posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie? Z taką sytuacją nie raz spotkałam się pracując w Portugalii, gdzie osoby pochodzące z Brazylii były traktowane w ten sposób.
Uprzedzenia ukryte są trudniejsze do wykrycia, ponieważ przez lata funkcjonowały one w naszym otoczeniu. One towarzyszą nam w różnych sytuacjach, w miejscu pracy, w relacjach międzykulturowych i w życiu codziennym. Dlatego warto pracować nad świadomością i dbać o to, aby nasze postawy i zachowania były wolne od uprzedzeń i dyskryminacji.
W rzeczywistości współczesnego rynku pracy dążenie do różnorodności oraz inkluzywności stało się wymaganiem i normą. Aktywne rozpoznawanie pułapek świadomych i nieświadomych uprzedzeń pozostaje głównym budulcem realnej zmiany swojego środowiska na lepsze.
Jedne z wielu pułapek uświadomionych i nieuświadomionych uprzedzeń w miejscu pracy to:
- Zaburzone podejmowanie decyzji
- Tłumienie innowacji i kreatywności
- Podkopywanie morale pracowników-
- Zahamowany rozwój zawodowy
- Ryzyko prawne i reputacyjne
Organizacje, które zobowiążą się do wyeliminowania tych uprzedzeń, nie tylko zwiększą kreatywność swoich pracowników i możliwości rozwiązywania problemów, ale także przyczynią się do bardziej sprawiedliwego i równego społeczeństwa. Poruszając się po labiryncie uprzedzeń, kluczowe jest wspieranie kultury ciągłego uczenia się, samoświadomości i integracji.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, zapraszam Cię do mojego autorskiego kursu na temat uprzedzeń: https://www.seduo.pl/uprzedz-swoje-uprzedzenia
